گیاهخواری

 گیاه‌خواری

تعریف انواع گیاه‌خواری البته کمی متفاوت است، بعضی‌ها گوشت و فرآورده‌های لبنی نمی‌خورند، بعضی‌ها از مصرف محصولات لبنی و تخم‌مرغ اجتناب می‌کنند و بعضی نیمه‌گیاه‌خوار هستند، یعنی مرغ و غذاهای دریایی و گاهی گوشت قرمز مصرف می‌کنند.جالب است که رژیم گیاه‌خواری بیشتر مورد توجه جوانان است در حالی که اگر آنها گوشت را از رژیم غذایی خود حذف کنند و به جای آن سیب‌زمینی سرخ کرده، ‌چیپس و نوشابه را جایگزین کنند رژیم غذایی چندان سالمی نخواهند داشت.

البته مصرف زیاد سبزیجات و انواع میوه‌ که در رژیم غذایی گیاه‌خواری شایع است برای سلامتی بسیار سودمند است، علت آن هم به وجود انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی،‌ مواد ضدسرطان گیاهی و فیبرهای گیاهی برمی‌گردد.

یک متخصص تغذیه با اشاره به تامین نشدن نیازهای بدن در رژیم‌های گیاه‌خواری، رژیم غذایی مطلق را توصیه نمی‌کند و معتقد است لازم است که تعادل در استفاده از مواد غذایی حیوانی و گیاهی رعایت شود.

دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه با بیان این که حدود ۵ تا ۶ نوع رژیم گیاه‌‌خواری مطرح است، «خام گیاه‌خواری» را نامطلوب‌ترین نوع گیاه‌خواری می‌داند: در این نوع رژیم گیاه‌خواری به هیچ وجه از غذاهای پخته استفاده نمی‌شود.

افرادی که از این نوع رژیم استفاده می‌کنند از هر نوع ماده غذایی گیاهی استفاده می‌کنند اما فرآورده‌هایی مانند شیر، تخم‌مرغ و حتی عسل که از حیوانات تهیه می‌شود، استفاده نمی‌شود.

این متخصص تغذیه در توضیح عوارض ناشی از گیاه‌خواری می‌گوید: آهن، روی و ویتامین B12 مورد نیاز بدن از طریق رژیم گیاه‌خواری تامین نمی‌شود. این در حالی است که کمبود روی بویژه در کودکان ممکن است تعویق در رشد و کمبود ویتامین B12 و آهن نیز کم خونی را به دنبال داشته باشد.

از میان انواع رژیم‌های گیاه‌خواری افرادی که علاوه بر رژیم گیاه‌خواری از شیر و تخم‌مرغ نیز استفاده می‌کنند، در صورت مشورت با متخصص تغذیه، مکمل‌ها، ویتامین‌ها و املاح بدنشان تامین شده و با رژیم گیاه‌خواری مشکلی ایجاد نمی‌شود.

به گفته او انسان موجودی همه‌چیزخوار است و فیزیولوژیک و ساختار بدن وی به صورتی خلق شده که به هر دو مواد غذایی حیوانی و گیاهی نیاز دارد. از طرفی لازم است حداقل ۴ تا ۵ روز در هفته از گوشت، مرغ یا ماهی و یا فرآورده‌های آنها استفاده شود.

 رژيم هاي گياه خواري از نظر متخصصين تغذيه

بنا بر نظر متخصصين تغذيه ، رژيم گياهخواري مي تواند سالم و كافي باشد اما اينكه رژيم گياهخواري بهتر و سالم تر از رژيم غذائي معمولي است بستگي به مواد موجود در رژيم گياهخواري دارد . مطالعات عموماً نشان مي دهد كه گياخواران ۵۰ درصد كمتر از افرادي كه گوشت ، ماهي و مرغ مصرف مي كنند دچار مرگ در اثر بيماريهاي قلبي مي شوند . اما درباره تأثير اين رژيم بر روي سرطان مطالعات قطعي وجود ندارد . البته در بعضي مطالعات ذكر مي شود که رژيم گياهخواري ابتلا به سرطان را به ميزان ۳۰ درصد كاهش مي دهد . همچنين بعضي از فوائد وابسته به رژيم گياهخواري مي تواند با نحوه زندگي افراد مرتبط باشد . مثلاً گروهي از اين افراد فعاليت هاي ورزشي انجام مي دهند و از مصرف سيگار و الكل اجتناب مي كنند . انواع رژيم گياهخواري : افرادي كه خود را گياهخوار معرفي ميكنند ممكن است عادات غذايي مختلف داشته باشند . بعضي از خوردن گوشت و فراورده هاي لبني اجتناب مي كنند . بعضي از مصرف محصولات لبني و تخم مرغ اجتناب مي كنند و بعضي نيمه گياهخوار هستند يعني مرغ و غذاهاي دريائي و گاهي گوشت قرمز مصرف مي كنند . رژيم گياهخواري بيشتر مورد توجه جوانان قرار دارد اما اگر آنها گوشت را از رژيم غذايي خود حذف كنند و بجاي آن سيب زميني سرخ كرده ،‌چيپس ، پيراشكي و نوشابه و حتي ميوه ها را جايگزين كنند رژيم غذائي سلامتي نخواهند داشت . مصرف زياد سبزيجات و ميوه ها كه معمولاً در رژيم غذايي گياهخواري وجود دارد براي سلامتي بسيار سودمند بوده و علت آن وجود ويتامين ها ، مواد معدني ،‌ مواد ضد سرطان گياهي و فيبرهاي گياهي مي باشد . وزن مناسب تر : گياهخواران معمولاً‌ وزن متناسب تري نسبت به بقيه افراد دارند . البته به اين معنا نيست كه اجتناب از گوشت راه اصلي كنترل وزن مي باشد . عليرغم مصرف يا عدم مصرف گوشت ، مصرف زياد ميوه و سبزيجات بجاي شيرينيجات ، غذاهاي چرب و نوشيدني هاي شيرين باعث كنترل وزن مي شوند . يكي از فوائد عمده رژيم گياهخواري در رابطه با بيماري قلبي كاهش سطح كلسترول در اين نوع رژيم غذائي مي باشد كه البته به اين معني نيست كه حذف گوشت از رژيم غذائي براي سلامتي ضروري مي باشد . غذاهائي مثل ماهي ، مرغ بدون پوست و حتي گوشت قرمز بدون چربي به شرط اينكه در حد متعادل مصرف شوند ، باعث افزايش چربي اشباع شده نمي شوند . يك رژيم گياهخواري كه با مصرف چربي همراه باشد نيز باعث آسيب به سلامتي مي شود . بعضي از مطالعات نشان مي دهند كه بين مصرف گوشت قرمز و سرطان كولون ارتباط وجود دارد . همچنين مشخص شده كه مصرف سوسيس و كالباس و گوشت هاي پرچرب كه در درجه حرارت بالا پخته مي شوند بر روي بروز سرطان و بيماريهاي قلبي مؤثر مي باشند . در عين حال رژيم گياهخواري مي تواند احتمال بروز تعداد  سرطانها و بيماريهاي قلبي را كاهش دهد ه اين مسئله مي تواند بعلت مصرف كم گوشت و مصرف زياد سبزيجات ،‌ ميوه جات ، غلات و حبوبات باشد .

رژيم گياه خواري از نظر علم تغذيه

تغذيه يك علم جوان است و با تحقيقات گسترده در مورد مواد غذايي و تأثيرات آن بربدن انسان ، رابطه اي مستقيم دارد و هر روز شاهد افزايش اطلاعات و گاه گاهي شاهد تغيير نظرات دانشمندان در زمينه ي مواد خوراكي و آشاميدني هستيم كه مسلما اين موضوع بر اثر پيش رفت علوم و فنون آزمايشگاهي و افزايش مستمر آگاهي ها در عالم مواد غذايي توسط متخصصان است لازم به ذكر است ، جامعه با شنيدن اين نظريات بعضا دچار گم راهي مي شود و اين وظيفه ي كارشناسان است كه مردم را از اشتباه و سردرگمي نجات دهند . اميد است در كشور عزيزمان ، شاهد پيش رفت ، رشد و شكوفايي اين علم جوان باشيم .

آيا گياه خواري يك رژيم مناسب و سالم است ؟ رژيم هاي گياه خواري مي توانند سودمند باشند اما به شرط اين كه درست و دقيق برنامه ريزي شده باشند ، گياه خواران ضمن يك برنامه ي غذايي مناسب مي توانند ريسك بيماري هايي چون چاقي ، فشار خون بالا ، يبوست و سرطان كولن (بخشي از روده ي بزرگ) را كاهش دهند و در صورتي كه گياه خواران برنامه ي ضعيفي داشته باشند ريسك بيماري هايي چون استئوپروز ، نرمي استخوان ، آنمي مربوط به آهن و ويتامين 12B و كندي رشد در كودكان را مي توان انتظار داشت .

گياه خواران به گروه هاي زير تقسيم بندي مي شوند :

ـ و گان (1Vegans): گياه خواراني كه گوشت قرمز ، ماهي ، مرغ يا تخم مرغ و لبنيات نمي خورند .

ـ لاكتووگان (2vegetarians Lacto ) :گياه خواراني كه لبنيات هم مي خورند .

ـ اووگان (3Ovovegetarians) : گياه خواراني كه تخم مرغ هم مي خورند .

ـ لاكتواووگان (4Lacto-ovovegetarians) : گياه خواراني كه تخم مرغ و لبنيات هم مي خورند .

ـ نيمه گياه خوار (5Semi-vegetarians) : گياه خواراني كه ماهي و مرغ هم مصرف مي كنند ولي گوشت قرمز را مصرف نمي كنند .

اگر شما مي خواهيد مانند گياه خواران وگان (نوع اول) هيچ محصول غذايي با منشأ حيواني را نخوريد بايد بدانيد كه حتما نياز به تكميل اين نوع رژيم داريد ، و اين كار فقط به شرطي مورد تأييد است كه براي حفظ سلامتي ، مواد مغذي لازمي را كه در محصولات با منشاء حيواني وجود دارد به نوعي تأمين كنيد و از اين رو ملزم به دريافت مواردي از جمله :

انرژي كافي ، پروتئين ، كلسيم ، ويتامين D ، ‎آهن و ويتامين ۱۲ B هستيد .

در زنان ، به خصوص زنان باردار ، شيرده و هم چنين كودكان ، نياز به برنامه ريزي دقيق تري وجود دارد و ويتامين ها و املاح بيش تري به صورت مكمل هاي غذايي برايشان پيش نهاد مي شود ، البته اين برنامه ريزي حتما به وسيله ي يك كارشناس و متخصص علوم تغذيه و رژيم هاي غذايي بايد محاسبه و انجام شود و بدين وسيله مي توان با محاسبه ي ميزان مصرف قابل قبول انرژي ، ضمن تأمين مواد مغذي ضروري بدن ، در چنين شرايطي به يك رژيم صحيح و الگوي مناسب مصرف دست يافت .

گياه خواران ضمن استفاده از سبزيجات و ميوه جات ، به دليل مصرف نكردن گوشت، حتما بايد از جانشين هاي گوشت بهره مند شوند كه عبارت اند از : حبوبات (مانند عدس و لوبيا ) ، مغزها (مانند گردو و فندق ) و تخم مرغ .

نكته ي خيلي مهم براي اين دسته از مردم و طراحان برنامه ي غذايي ايشان ، اعتدال در مصرف و آشنايي با نوع و ارزش غذايي مواد مصرفي است . لازم به توضيح است كه در دنيا دسته ها و گروه هاي مختلفي از جمله گياه خواران، خام خواران و غيره وجود دارند و دانشمندان بر اساس تحقيقات و پروژه هاي تحقيق و بررسي اين گروه ها ، نظرات مختلفي ارائه مي كنند ، در نتيجه بعضي را تأييد و برخي را رد مي كنند ، اما اگر بخواهيم منصفانه قضاوت كنيم و بر اساس آخرين تحقيقات و بدون جانب داري از گروهي خاص اعلام نظر كنيم ، بايد گفت بدن انسان با پيچيدگي هاي فراوان خود ، نيازمند تأمين انرژي و حفظ سلامتي خود براي تداوم حيات است و به واقع براي دست يابي به اين مهم نيازمند تأمين تمامي املاح ، آب ، الكتروليت ها ، ويتامين ها ، كربوهيدرات ها ، چربي ها و پروتئين ها مي باشد لذا بهتر است از تمامي گروه هاي غذايي (منوط به شرط اعتدال در مصرف ) استفاده كند . لازم به توضيح است كه استفاده از گروه غذايي به خصوص ، به تنهايي پاسخ گوي تمامي نيازهاي بدن نيست . همان گونه كه در رژيم هاي كاهش وزن غير علمي و جعلي كه