روان درمانی

روان درماني

سابقه فرهنگي – تاريخي روان درماني

بقراط روان درماني علمي – تجربي را از پيش خبر داده بود. اين روش از اواسط قرن هيجده بطور مستمر در دنياي غرب مورد استفاده قرار داشته است. آنتوان مسمر نخستين کسي بود که روش درماني خود را استفاده علمي از خواب مصنوعي حيوان ناميد. با آن که نظريه‌هاي او بي‌اعتبار قلمداد شدند، روان درماني علمي – تجربي به شکل هيپنوتيزم ادامه يافت و بعد به لطف نبوغ فرويد از شهرتي همگاني برخوردار گرديد. در دهه‌هاي اخير روان درماني علمي – تجربي با استفاده از نظريه‌هاي پاولف و اسکنير و نظريه‌هاي شناختي بيش از پيش گسترش يافته است.

انواع روان درماني

روان درماني انواع خاص بسياري دارد و تقسيم بنديهاي مختلفي بر مبناهاي مختلف براي آن صورت گرفته است. از يک تقسيم بندي که طول زماني روان درماني مورد توجه بوده روان درماني را به دو نوع بلند مدت و کوتاه مدت تقسيم بندي کرده‌اند. در تقسيم بندي ديگري بر حسب تعداد افراد شرکت کننده در روان درماني دو نوع روان درماني فردي و روان درماني گروهي را معرفي کرده‌اند. مهمترين تقسيم بندي بر حسب نوع رويکرد مورد استفاده در طول درمان انجام گرفته است. در اين دسته روان درماني مبتني بر رويکرد روانکاوي ، رفتار درماني ، شناخت درماني و روان درمانيهاي مبتني بر روند انسان گرايانه قرار مي‌گيرند.

چه افرادي تحت روان درماني قرار مي‌گيرند؟

نظر به اينکه روان درماني يک نهاد متکي بر فرهنگ است اشخاصي که مناسب آن تشخيص داده مي‌شوند در جوامع مختلف متفاوتند. ولي بطور کلي افراد ذيل عمدتا از روان درماني بهره مي‌برند:

• روان پريشها: براي اين که بتوانند با شناسايي تشويقهاي خود در موقعيتي قرار گيرند تا با اين استرسها برخورد موثرتري داشته باشند.
• روان رنجورها: اشخاصي که براي روبروشدن با فراز و نشيبهاي زندگي تحت تاثير تجربه‌هاي احتمالا ناخوشايند گذشته که به فرآيند رشد و يادگيري آنها لطمه زده است با دشواري روبرو مي‌شوند. اين اشخاص و همينطور اشخاصي که تحت تاثير مشکلات موقت زندگي دچار واکنشهاي رواني مثل داغ ديدگي شده‌اند بزرگترين ميزان افرادي را تشکيل مي‌دهند که تحت روان درماني قرار مي‌گيرند.
• گروه بعد افرادي را شامل مي‌شود که رفتار و حالات رواني آنها براي خودشان بلکه براي ديگران آزار دهنده است و اغلب از طرف اطرافيان براي درمان هدايت مي‌شوند.

اهداف روان درماني

عليرغم تفاوتهاي قابل ملاحظه کليه روشهاي روان درماني شش هدف را مد نظر دارند.

1. رابطه درماني را تقويت مي‌کنند. ايجاد يک رابطه درماني مناسب و قوي از الزامات اساسي در روان درماني است. بدون بوجود آمدن چنين رابطه تداوم درمان ميسر نخواهد شد.
2. ايجاد اميدواري در بيمار براي دريافت کمک و ادامه درمان
3. روشها و منطق درماني به بيمار کمک مي‌کند تا با کسب اطلاعات تازه درباره مسائل خود و راههاي موجود براي کنار آمدن شناخت بيشتري پيدا کنند.
4. ايجاد انگيزش در بيمار
5. افزايش احساس تسلط بر خود و زندگي در بيمار
6. کاربرد آموخته‌ها در طول روان درماني در زندگي واقعي

شرايط لازم براي روان درماني

اين شرايط را به سه دسته کلي مي‌توان تقسيم بندي کرد: شرايط مربوط به موقعيت و مکان روان درماني ، ويژگيهاي روان درمانگر و نوع بيماري.

در شرايط مربوط به موقعيت و مکان روان درماني اتاقي که روان درماني در آن صورت مي‌گيرد از حيث آرامش و به دور بودن از هر گونه مزاحمت ، آرايش و لوازم مورد نياز مورد توجه بوده است. ويژگيهاي مربوط به درمانگر در مرحله نخست آشنايي و تسلط او را بر روان درماني شامل مي‌شود. اغلب روان درمانگرها براي هدايت فعاليتهاي خود از چارچوب خاصي استفاده مي‌کنند و اين چارچوب اغلب متناسب با شخصيت و علايق آنهاست.

برخي از درمانگرها در کار استفاده از هيپنوتيزم مهارت دارند. بعضي در گروه درماني موفق‌ترند. برخي به اصلاح شناختهاي فرد مبادرت مي‌ورزند و جمعي ديگر معتقد به تغييرات رفتاري هستند. ارتباط محترمانه و در عين حال جدي ، سلامت روان و پختگي شخصيت روان درمانگر از ديگر ويژگيهاي مهم آنهاست. انتخاب شيوه روان درماني از سوي ديگر با نوع اختلال تحت درمان نيز مرتبط است. برخي اختلالات همچون ترسها عمدتا با رفتار درماني بهبود سريعتر و بهتري مي‌يابند و برخي همچون افسردگي با درمان شناختي.

مجريان روان درماني

از دوران مسمر تا اواسط قرن بيستم روان درماني از سوي پزشکان ، متخصصين اعصاب و بعدا روانپزشکان مورد استفاده قرار مي‌گرفت. در دهه‌هاي اخير بايد به اين گروه مددکاران اجتماعي دست اندرکار روانپزشکي و کمي ديرتر روان شناسان باليني و پرستارهاي رواني را اضافه کرد. اما بطور کلي مجريان روان درماني بسته بر فرهنگ و شرايط ديگر موجود در هر جامعه با اندک تفاوتهايي همراه است.

در ايالات متحده کثرت تقاضا براي روان درماني موجب گسترش مراکزي که خدمات روان درماني ارائه مي‌دهند شده است. در ايران اين خدمات در بيمارستانهاي رواني ، بخشهاي اعصاب و روان ساير بيمارستانها ، مراکز دولتي از جمله بهزيستي و درمانهاي اخير در ساير ادارات و کارخانجات که بخشهاي مشاوره و روان درماني داير کرده‌اند و همچنين در کلينيکهاي خصوصي مشاوره و روان درماني توسط روان شناسان ارائه مي‌شود.

منبع : دانشنامه رشد