تعاون در قرآن

بنام خدا

تعاون در قرآن         

در كار هاي نيك و تقوي با هم همكاري كنيد و در گناه و ستم با هم همكاري نكنيد .

آيه ۲ سوره مباركه المائده :

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لاَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لاَ الْهَدْيَ وَ لاَ الْقَلائِدَ وَ لاَ آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرامَ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنْ رَبِّهِمْ وَ رِضْواناً وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا وَ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى وَ لا تَعَاوَنُوا عَلى الاثْمِ وَ الْعُدْوَنِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شدِيدُ الْعِقَابِ

ترجمه :

اى كسانى كه ايمان آورده ايد شعاير الهى (و مراسم حج را محترم بشمريد و مخالفت با آن ها) را حلال ندانيد و نه ماه حرام را، و نه قرباني هاى بينشان ، و نشاندار، و نه آن ها كه به قصد خانه خدا براى بدست آوردن فضل پروردگار و خشنودى او مى آيند، اما هنگامى كه از احرام بيرون آمديد صيد كردن براى شما مانعى ندارد، و خصومت به جمعيتى كه شما را از آمدن به مسجد الحرام (در سال حديبيه) مانع شدند نبايد شما را وادار به تعدى و تجاوز كند و (همواره) در راه نيكى و پرهيزگارى با هم تعاون كنيد و (هرگز) در راه گناه و تعدى همكارى ننمائيد و از خدا بپرهيزيد كه مجازاتش شديد است .

تفسير نمونه جلد ۴ صفحه ۲۵۰

تفسير :

هشت دستور در يك آيه

در اين آيه چند دستور مهم اسلامى از آخرين دستوراتى كه بر پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نازل شده است بيان گرديده كه همه يا اغلب آن ها مربوط به حج و زيارت خانه خدا است :

۱ – نخست خطاب به افراد با ايمان كرده مى فرمايد: شعائر الهى را نقض ‍ نكنيد و حريم آن ها را حلال نشمريد.

(يا ايها الذين آمنوا لا تحلوا شعائر الله).

در اينكه منظور از شعائر الهى چيست در ميان مفسران گفتگوى بسيار است ، ولى به تناسب قسمت هاى ديگر اين آيه ، و با توجه به سال نزول آن (سال دهم هجرى) كه سال حجه الوداع پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم بود، چنين به نظر مي رسد كه منظور از شعائر مناسك و برنامه هاى حج باشد كه مسلمانان موظفند احترام همه آن ها را نگاه دارند، شاهد اين تفسير اينكه در قرآن كلمه شعائر معمولا در مورد مراسم حج بكار رفته است .

۲ – احترام ماه هاى حرام را نگاه داريد و از جنگ كردن در اين ماه ها خوددارى كنيد (و لا الشهر الحرام).

۳ – قربانيانى را كه براى حج مى آورند، اعم از اينكه بى نشان باشند (هدى) و يا نشان داشته باشند (قلائد) حلال نشمريد و بگذاريد كه به قربانگاه برسند و در آنجا قربانى شوند (و لا الهدى و لا القلائد).

۴ – تمام زائران خانه خدا بايد از آزادى كامل در اين مراسم بزرگ اسلامى بهره مند باشند و هيچ گونه امتيازى در اين قسمت در ميان قبائل و افراد و نژاد ها و زبان ها نيست ؛ بنابر اين نبايد كسانى را كه براى خشنودى پروردگار و جلب رضاى او و حتى بدست آوردن سود تجارى به قصد زيارت بيت الله حركت مي كنند مزاحمت كنيد خواه با شما دوست باشند يا دشمن همين اندازه كه مسلمانند و زائر خانه خدا مصونيت دارند.

(و لا امين البيت الحرام يبتغون فضلا من ربهم و رضوانا).

بعضى از مفسران و فقها معتقدند كه جمله فوق عام است و حتى غير مسلمانان را نيز شامل مي شود، يعنى اگر مشركان هم به قصد زيارت خانه خدا بيايند نبايد مورد مزاحمت قرار گيرند، ولى با توجه به اينكه در سوره توبه كه معروف است در سال نهم هجرت نازل شده در آيه ۲۸ دستور جلوگيرى از آمدن مشركان بمسجد الحرام داده شده ، و با توجه به اينكه سوره مائده در اواخر عمر پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم در سال دهم هجرت نازل گرديده است و طبق روايات شيعه و اهل تسنن هيچ حكمى از آن نسخ نشده ، چنين تفسيرى صحيح نيست ، و حق آن است كه حكم بالا مخصوص به مسلمانان است .

۵ – تحريم صيد محدود بزمان احرام است ، بنابراين هنگامى كه از احرام حج يا عمره بيرون آمديد، صيد كردن براى شما مجاز است .

(و اذا حللتم فاصطادوا).

۶ – اگر جمعى از بت پرستان در دوران جاهليت (در جريان حديبيه) مزاحم زيارت شما از خانه خدا شدند و نگذاشتند مناسك زيارت خانه خدا را انجام دهيد، نبايد اين جريان سبب شود كه بعد از اسلام آن ها، كينه هاى ديرينه را زنده كنيد و مانع آن ها از زيارت خانه خدا شويد.

(و لا يجرمنكم شنئان قوم ان صدوكم عن المسجد الحرام ان تعتدوا)

اين حكم گرچه در مورد زيارت خانه خدا نازل شده است ، ولى در حقيقت يك قانون كلى از آن استفاده مي شود كه مسلمان نبايد كينه توز باشد و حوادثى را كه در زمان هاى گذشته واقع شده بار ديگر در فكر خود زنده كند و در صدد انتقام بر آيد، و با توجه به اينكه يكى از علل نفاق و تفرقه در هر اجتماعى همين مساله است ، اهميت اين دستور اسلامى براى جلوگيرى از شعله ور شدن آتش نفاق در ميان مسلمانان آن هم در آستانه غروب آفتاب عمر پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم آشكارتر مي شود .

۷ – سپس براى تكميل بحث گذشته مى فرمايد: شما بجاى اينكه دست به هم بدهيد تا از دشمنان سابق و دوستان امروز خود انتقام بگيريد بايد دست اتحاد در راه نيكي ها و تقوا به يكديگر بدهيد نه اينكه تعاون و همكارى بر گناه و تعدى نمائيد .

(و تعاونوا على البر و التقوى و لا تعاونوا على الاثم و العدوان).

۸ – در پايان آيه براى تحكيم و تاكيد احكام گذشته مى فرمايد: پرهيزكارى را پيشه كنيد و از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد كه مجازات و كيفرهاى خدا شديد است .

(و اتقوا الله ان الله شديد العقاب).