دانش آنلاین | وب سایت علمی پژوهشی
پس از سال‌ها پیشرفت آهسته و قابل پیش‌بینی، در ۱۲ ماه گذشته شاهد تغییرات اساسی و هیجان‌انگیزی در بخش سخت‌افزار کامپیوترهای شخصی بوده‌ایم. از معرفی پردازنده‌های ۱۶ و ۱۸ هسته‌ای AMD و اینتل گرفته تا روند عجیب معرفی کارت‌های گرافیک جدید، خبرهای غافلگیرکننده‌ی امسال به‌قدری زیاد و متنوع بودند که به نظر می‌رسید دیگر شرکتی نتواند دنیای سخت‌افزار را تحت تأثیر قرار بدهد؛ تا اینکه روز گذشته اینتل و AMD با اعلام خبر همکاری برای ساخت تراشه‌ای مشترک برای رقابت با انویدیا در بازار لپ‌تاپ‌های باریک و سبک گیمینگ، بار دیگر علاقه‌مندان به دنیای فناوری را غافلگیر کردند. قرار است طی ماه‌های آینده مدل جدیدی از پردازنده‌های سری G کبی لیک (Kaby Lake) اینتل که به گرافیک رادئون AMD و حافظه‌ی HBM2 مجهز شده‌اند روانه‌ی بازار شوند. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا دو رقیب قدیمی و غول سازنده‌ی تراشه تصمیم به همکاری با یکدیگر گرفته‌اند و این همکاری برای گیمرها به چه معنی خواهد بود؟
پیش از هر چیز، باید به سلطه‌ی انویدیا بر بازار لپ‌تاپ‌های گیمینگ اشاره کرد. از GTX 1050 گرفته تا GTX 1080، گرافیک‌های موبایل انویدیا (منظور از موبایل در اینجا دستگاه‌های قابل حمل است) با معماری پاسکال بسیار قدرتمند ظاهر شده‌اند. انویدیا توانسته است این نسل از گرافیک‌های موبایل خود را به‌گونه‌ای طراحی کند که از لحاظ عملکرد هم‌سطحِ نسخه‌ی مشابه دسکتاپی خود باشند یا در بدترین شرایط، تنها ۱۰ درصد عملکرد ضعیف‌تری نسبت به آن‌ها داشته باشند. از سوی دیگر بهینگی مصرف انرژی در معماری پاسکال باعث شده است وجود محصولاتی مانند لپ‌تاپ ۱۴ اینچی ریزر بلید، که قدرت آن عملا با یک کامپیوتر دسکتاپ مجهز به پردازنده‌ی ۴ هسته‌ای Core i5 و کارت گرافیک GTX 1060 برابر است، امکان‌پذیر باشد؛ محصولاتی که امکان بازی در رزولوشن‌های 1080p و 1440p را در فرم‌فاکتور یک لپ‌تاپ ۱۴ اینچی فراهم می‌کنند. لپ‌تاپ ریزر بلید احتمالا بهترین لپ‌تاپ مینیاتوری گیمینگ جهان است و شاید مقایسه‌ی آن با لپ‌تاپ‌های مجهز به گرافیک ادغام‌شده در CPU چندان عادلانه نباشد؛ اما در هر صورت، اینتل و AMD هیچ‌کدام محصولی برای رقابت در این سطح با انویدیا ندارند.
برای اینتل، همکاری با AMD عملا به معنی کنار گذاشتن پردازنده‌های کبی لیک G مجهز به گرافیک مجتمع آیریس و آیریس پرو است. نسل جدید گرافیک‌های ادغام‌شده در CPU اینتل با مجهز شدن به ۱۲۸ مگابایت حافظه‌ی کش فوق سریع، عملکرد بسیار بهتری نسبت به نسل قبل و گرافیک HD از خود نشان می‌دهند؛ اما همچنان توانایی رسیدن به استانداردهای انویدیا را ندارند. برای AMD نیز این همکاری پس از موفقیت در طراحی APU کنسول‌های بازی نسل هشتمی، به معنی بُردی دیگر در زمینه‌ی طراحی گرافیک یکپارچه خواهد بود. حتی اگر این برد در حد APU-های ایکس باکس وان و PS4 نباشد، باز هم برای AMD سودآور خواهد بود و درصورت موفقیت ممکن است ابعاد پروژه‌ی مشترک و همکاری با اینتل را افزایش دهد.
تراشه‌ی کبی لیک G قرار است با استفاده از یک رابط جدید سخت‌افزاری از پردازنده‌ی Core i7 (احتمالا مجهز به هسته‌های نسل هفتمی) درکنار پردازنده‌ی گرافیکی رادئون استفاده کنند. گرافیک‌های مجتمع تا پیش از این همواره از مشکل کمبود پهنای باند رنج می‌بردند؛ اما استفاده از نسل دوم حافظه‌ی HBM این مشکل را در تراشه‌ی جدید اینتل و AMD برطرف خواهد کرد. باتوجه به مشخص بودن تنها یک ماژول در رندرها و ویدئوی منتشرشده توسط اینتل، حداکثر پهنای باند این تراشه از لحاظ نظری به ۲۵۶ گیگابایت بر ثانیه خواهد رسید. هرچند پهنای باند طراحی نهایی احتمالا اندکی از این میزان کمتر خواهد بود؛ اما باید در نظر داشت که پهنای باند کارت گرافیک نسبتا قدرتمند RX 580 هم تنها ۲۲۴ گیگابایت بر ثانیه است. باتوجه به قیمت کنونی HBM2، به کار گرفتن ۴ گیگابایت از این حافظه در چیپ جدید منطقی به نظر می‌رسد.
مشخصات درزکرده به بیرون، اطلاعات فنی جالبی از بخش گرافیک تراشه در اختیار قرار می‌دهد. باتوجه به تعداد سایه‌زن‌ها و سرعت کلاک ۱ تا ۱.۱ گیگاهرتزی آمده در شایعات، احتمالا شاهد گرافیکی مجهز به ۱۵۳۶ پردازنده‌ی استریم (SP) قرارگرفته درون ۲۴ واحد پردازشی (CU) خواهیم بود. تمامی این اعداد و ارقام به معنای یک GPU با قدرت پردازشی ۳.۳ ترافلاپ است. برای مقایسه، قدرت پردازشی ایکس باکس وان برابر با ۱.۳ ترافلاپ و PS4 برابر با ۱.۸ ترافلاپ است.
قطعات قرارگرفته روی بورد از چپ به راست: حافظه‌ی HBM2، گرافیک رادئون AMD و پردازنده‌ی ۴ هسته‌ای اینتل
اما اینکه آیا تراشه‌ی جدید اینتل-AMD با چنین مشخصات سخت‌افزاری می‌تواند با گرافیک‌های موبایل انویدیا رقابت کند، جای بحث دارد. نسخه‌ی موبایل کارت GTX 1060 هنگام اجرای بازی‌های جدید در رزولوشن 1080p و تنظیمات Ultra عملکرد بسیار قابل قبولی دارد و مدل دسکتاپی آن گاهی اوقات حتی از دو کارت RX 570 ا(۵.۱ ترافلاپی) و RX 580 ا(۶.۱ ترافلاپی) هم عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد. اگر شایعات درست باشند، محصول اینتل-AMD احتمالا عملکردی در حد کارت GTX 1050 Ti یا اندکی بهتر از آن خواهد داشت. با این اوصاف انویدیا همچنان در میان گرافیک‌های موبایل دست بالا را خواهد داشت.
پس اگر تراشه‌ی اینتل-AMD نمی‌تواند از لحاظ عملکرد با انویدیا رقابت کند، برتری آن در چه خواهد بود؟ مهم‌ترین مزیت این چیپ ابعاد یا فرم‌فاکتور آن است. در ویدئوی تبلیغاتی اینتل تمرکز زیادی روی صرفه‌جویی فضا توسط چیپ کبی لیک G در مقایسه با یک CPU و GPU مجزای مجهز به حافظه‌ی GDDR5 شده است. ارتفاع این چیپ نیز به گفته‌ی اینتل نسبت به سیستم‌های مشابه بسیار کمتر خواهد بود. باتوجه به تمام آنچه تا به اینجا گفته شد، می‌توان با اطمینان نتیجه‌گیری کرد که مهم‌ترین مزیت کبی لیک G اجرای بازی‌های روز با رزولوشن 1080p و تنظیمات مناسب در دستگاه‌های بسیار باریک و سبک خواهد بود.
هنوز عوامل ناشناخته‌ی زیادی هستند که می‌توانند روی نتجه‌ی نهایی تأثیر بگذارند. برای مثال، اینکه AMD گرافیک رادئون خود را برای استفاده در این چیپ تا چه میزان سفارشی‌سازی خواهد کرد؛ یا اینکه اصلا معماری آن چه خواهد بود. از طرفی می‌توان انتظار داشت AMD در این چیپ نیز مانند APU-های نسل آینده‌ی خود با کدنام ریون ریج (Raven Ridge) از معماری وگا استفاده کند؛ اما از طرف دیگر وگا برای رسیدن به سرعت‌های کلاک بالا به تعداد ترانزیستور بیشتری احتیاج دارد و درنتیجه شاید معماری پلاریس انتخاب مناسب‌تری برای یک GPU با سرعت کلاک یک گیگاهرتزی باشد.
فعلا به نظر می‌رسد اصلِ همکاری اینتل و AMD روی پروژه‌ای مشترک، بسیار هیجان‌انگیزتر از مشخصات سخت‌افزاری چیپ جدید باشد. هرچند کبی لیک G شاید نتواند انتظارات بسیاری از گیمرها را برآورده کند؛ اما احتمالا برای اولین بار امکان ساخت لپ‌تاپ‌هایی با فرم‌فکتور مک‌بوک و توانایی اجرای بازی‌های روز را در اختیار سازندگان کامپیوتر شخصی قرار خواهد داد.
مسعود توکلی – زومیت
